Relacja między pacjentem a lekarzem opiera się na zaufaniu, ale kiedy dochodzi do niepowodzenia w leczeniu, wiele osób zaczyna zadawać sobie pytania o rzetelność w opiece zdrowotnej. Zrozumienie podstawowych pojęć z zakresu prawa medycznego może pomóc w lepszym poruszaniu się w sytuacjach wymagających wyjaśnienia, czy doszło do błędu medycznego. Przybliżamy temat odpowiedzialności lekarza i sytuacji, za które może odpowiedzieć przed sądem.
W jaki sposób dochodzi do błędu medycznego?
Błąd medyczny to działanie lub zaniechanie lekarza, które pozostaje w sprzeczności z aktualną wiedzą medyczną, a które prowadzi do uszczerbku na zdrowiu pacjenta. Może mieć charakter diagnostyczny, terapeutyczny, techniczny lub organizacyjny. Najczęstsze przypadki dotyczą błędnej diagnozy, niewłaściwego leczenia, zastosowania złej techniki zabiegowej albo nieprawidłowego nadzoru pooperacyjnego.
Często błąd wynika nie tylko z zaniedbania jednej osoby, lecz z nieprawidłowego funkcjonowania całego systemu ochrony zdrowia. Przykładem może być brak komunikacji między członkami zespołu medycznego lub błędne oznaczenie dokumentacji. W takich sytuacjach odpowiedzialność może ponosić nie tylko lekarz, ale też szpital lub inna jednostka.
Warto podkreślić, że błąd w sztuce lekarskiej musi być oceniany z uwzględnieniem konkretnego przypadku oraz poziomu wiedzy dostępnej w chwili zdarzenia. Nie można bowiem wymagać od lekarza nieomylności, ale można oczekiwać postępowania zgodnego z aktualnymi standardami.
Co to jest obowiązek należytej staranności lekarza?
Obowiązek należytej staranności oznacza, że lekarz zobowiązany jest do działania z troską, rzetelnością i w granicach swojej wiedzy zawodowej. Nie chodzi o gwarancję skuteczności leczenia, lecz o podejmowanie decyzji medycznych w sposób przemyślany, świadomy i zgodny z uznanymi zasadami. To standard, który chroni zarówno pacjenta, jak i samego lekarza.
W praktyce oznacza to m.in. konieczność dokładnego zebrania wywiadu medycznego, przeprowadzenia niezbędnych badań, jasnego informowania pacjenta o ryzyku i alternatywach terapiach oraz prowadzenia dokumentacji. Każde odstępstwo od tych obowiązków może być uznane za naruszenie należytej staranności, jeśli skutkuje szkodą dla pacjenta.
Zakres obowiązku może się różnić w zależności od specjalizacji lekarza, poziomu skomplikowania procedury oraz indywidualnych okoliczności klinicznych. Jednak w każdej sytuacji lekarz ma obowiązek działać z najwyższą dbałością o dobro pacjenta.
Jakie są konsekwencje naruszenia obowiązku należytej staranności?
Jeśli naruszenie obowiązku należytej staranności prowadzi do szkody pacjenta, może to stanowić podstawę do dochodzenia roszczeń cywilnych. Poszkodowany może ubiegać się o odszkodowanie za błąd medyczny, które ma na celu pokrycie poniesionych strat materialnych, np. kosztów leczenia, rehabilitacji czy utraty dochodu. Oprócz tego możliwe jest również uzyskanie zadośćuczynienia, czyli świadczenia pieniężnego za cierpienie fizyczne i psychiczne. W przypadku błędów skutkujących trwałym uszczerbkiem zdrowia lub śmiercią bliskiej osoby zadośćuczynienie może być znaczne.
Poza odpowiedzialnością cywilną lekarz może również odpowiadać zawodowo przed izbą lekarską lub karnie, jeśli jego działania wyczerpują znamiona przestępstwa, np. narażenia na niebezpieczeństwo utraty życia. Odpowiedzialność zawodowa przed okręgową izbą lekarską może skutkować upomnieniem, naganą, a w skrajnych przypadkach nawet zawieszeniem prawa do wykonywania zawodu lub jego odebraniem.
W przypadku poważnych naruszeń sprawa może również trafić do prokuratury, co umożliwia pociągniecie do odpowiedzialności karnej, za błąd medyczny. Lekarz może być wówczas sądzony za przestępstwa takie jak nieumyślne spowodowanie uszczerbku na zdrowiu czy nieumyślne spowodowanie śmierci. Karą za takie przewinienia może być wysoka grzywna, a nawet ograniczenie lub pozbawienie wolności.
Błąd medyczny to poważne naruszenie standardów opieki zdrowotnej, które może pociągać za sobą konsekwencje nie tylko dla zdrowia pacjenta, ale i dla osoby wykonującej zawód medyczny. Obowiązek należytej staranności nie oznacza gwarancji sukcesu, ale wymaga postępowania zgodnego z dobrem pacjenta. W przypadku jego naruszenia warto znać swoje prawa i dochodzić odpowiednich świadczeń na drodze prawnej.