Czy wiesz, że dziecko może dochodzić odszkodowania za krzywdy doznane jeszcze przed narodzinami? Temat szkód prenatalnych to stosunkowo mało znana, ale niezwykle ważna kwestia. Dzisiaj wyjaśniamy, czym są szkody prenatalne oraz kto i kiedy może ubiegać się o odszkodowanie. Zainteresowany? Czytaj dalej!
Co to są szkody prenatalne?
Szkody prenatalne (z łac. „prenatalis” – przed urodzeniem) to szkody doznane przez dziecko jeszcze w okresie życia płodowego, czyli od momentu poczęcia do narodzin. Mogą być one fizyczne, psychiczne, a nawet genetyczne – jeśli ich źródłem jest np. lek, który zaburzył rozwój płodu.
Przykłady szkód prenatalnych:
- uszkodzenia mózgu lub układu nerwowego w wyniku niedotlenienia okołoporodowego,
- wady rozwojowe spowodowane stosowaniem niebezpiecznych leków przez matkę,
- choroby zakaźne, które matka przeszła w ciąży (np. różyczka, toksoplazmoza),
- błędy medyczne przy prowadzeniu ciąży lub porodzie,
- ekspozycja matki na toksyczne substancje (np. w pracy).
Kiedy można dochodzić odszkodowania za szkody prenatalne?
Aby ubiegać się o odszkodowanie za szkody prenatalne, musi istnieć konkretna podstawa – najczęściej będzie to odpowiedzialność cywilna związana z działaniem (lub jego zaniechaniem) konkretnych osób, instytucji lub firm. Oto najczęstsze przypadki.
Odpowiedzialność cywilna lekarzy i placówek medycznych
Jeśli szkoda powstała w wyniku błędu medycznego (np. brak odpowiednich badań prenatalnych, nieprawidłowe leczenie matki, źle przeprowadzony poród), istnieją podstawy do roszczenia cywilnego. Na przykład lekarz zignorował objawy zatrucia ciążowego, co doprowadziło do przedwczesnego porodu i trwałego uszkodzenia mózgu dziecka.
Odpowiedzialność Skarbu Państwa lub pracodawcy
Jeśli do szkody doszło np. przez nieodpowiednie warunki pracy ciężarnej kobiety (kontakt z chemikaliami, promieniowaniem), a pracodawca nie zapewnił jej ochrony – możliwe jest roszczenie przeciwko pracodawcy lub ZUS.
Odpowiedzialność producentów leków i środków chemicznych
Jeśli dziecko urodziło się z wadą na skutek działania leku, który był nieprawidłowo oznakowany lub dopuszczony do obrotu mimo wiedzy o zagrożeniu – odpowiedzialność może ponosić producent. Wady kończyn po przyjmowaniu talidomidu (słynna sprawa z lat 60.) to jeden z najbardziej dramatycznych i przełomowych przypadków szkód prenatalnych na świecie. Talidomid był przepisywany kobietom w ciąży jako środek na nudności i bezsenność, jednak okazało się, że jego działanie teratogenne powodowało poważne wady wrodzone – m.in. brak kończyn (fokomelia), deformacje narządów wewnętrznych, a nawet śmierć płodu. Sprawa ta zapoczątkowała istotne zmiany w prawie farmaceutycznym i medycznym dotyczącym odpowiedzialności producentów oraz dopuszczania leków do obrotu.
Kto może dochodzić roszczeń z tytułu szkody prenatalnej?
Roszczenia z tytułu szkód prenatalnych mogą być dochodzone zarówno przez dziecko, jak i przez jego rodziców lub opiekunów prawnych. Co istotne, dziecko – nawet jeśli jest już dorosłe – ma prawo domagać się odszkodowania za krzywdy doznane jeszcze przed narodzinami. Termin przedawnienia tego typu roszczeń liczony jest od momentu uzyskania pełnoletniości, co oznacza, że poszkodowany ma aż 20 lat na ich dochodzenie od dnia ukończenia 18. roku życia. Z kolei rodzice lub opiekunowie prawni mogą wystąpić z roszczeniem w imieniu dziecka znacznie wcześniej, zwłaszcza gdy szkoda wiąże się z koniecznością poniesienia wysokich kosztów leczenia, rehabilitacji, adaptacji mieszkania do potrzeb osoby z niepełnosprawnością lub gdy dziecko utraciło zdolność do samodzielnego życia i pracy.
Jakie odszkodowania za szkodę prenatalną można uzyskać?
W przypadku uznania roszczenia za szkody prenatalne poszkodowanemu dziecku – a w niektórych przypadkach także jego rodzinie – może przysługiwać szereg świadczeń. Przede wszystkim jest to zadośćuczynienie za doznaną krzywdę psychiczną i fizyczną, które ma na celu złagodzenie cierpienia związanego z trwałym uszczerbkiem na zdrowiu. Dodatkowo sąd może przyznać rentę na pokrycie zwiększonych potrzeb dziecka, takich jak regularne leczenie, kosztowna rehabilitacja czy specjalistyczna opieka. Obejmuje to również zwrot kosztów leczenia oraz przystosowania otoczenia – np. likwidacji barier architektonicznych w domu, zakup sprzętu medycznego czy dostosowanie środków transportu. W przypadku, gdy skutki szkody uniemożliwiają podjęcie pracy zawodowej w dorosłym życiu, możliwe jest również uzyskanie odszkodowania za utratę szans na pracę i samodzielność.
Szkody prenatalne są dramatycznym doświadczeniem, ale prawo daje realne możliwości dochodzenia sprawiedliwości, zarówno dla dzieci, jak i ich rodzin. Warto skorzystać z pomocy, aby przeanalizować sytuację i dowiedzieć się, jakie ma się możliwości.