Rażące błędy w sztuce lekarskiej często nie budzą wątpliwości co do ubiegania się o odszkodowanie. Jednak jak wygląda sytuacja, gdy personal nie przekazał pacjentowi dostatecznych informacji na temat zabiegu czy też stosowania leków? Czy w takim przypadku obowiązuje wyłącznie odpowiedzialność cywilna lekarza za błąd medyczny? Wyjaśnimy.
Kiedy dochodzi do błędu informacyjnego ze strony personelu szpitala?
O błędzie informacyjnym ze strony personelu medycznego mówi się wtedy, gdy osoba leczona nie otrzymuje rzetelnego, zrozumiałego i pełnego wyjaśnienia dotyczącego stanu zdrowia, rozpoznania, możliwych metod terapii, ryzyk czy też rokowań. Zgodnie z ustawą o prawach pacjenta prawo do jasnej informacji obejmuje także skutki zastosowania lub zaniechania procedur oraz wyniki leczenia. Zaniedbanie w tym obszarze tworzy realną podstawę do uznania naruszenia standardu komunikacji ze strony lekarza lub pielęgniarki.
Jakie są prawa pacjenta w przypadku medycznego błędu informacyjnego?
Pacjent ma prawo do uzyskania jasnych, wyczerpujących danych o stanie swojego zdrowia i planowanych świadczeniach, a więc może domagać się uzupełnienia informacji i wglądu do dokumentacji, aby zweryfikować przebieg komunikacji z personelem. Osoba poszkodowana ma również prawo uzyskać zadośćuczynienie za błąd medyczny wynikający z naruszenia jej praw do informacji. Zostało to określone wprost w art. 4 ustawy o prawach pacjenta w związku z art. 448 kodeksu cywilnego. Dochodzenie ochrony dóbr osobistych nie wymaga wykazania pogorszenia zdrowia, ponieważ sama krzywda wynikająca z braku rzetelnej informacji może uzasadniać otrzymanie świadczenia. W razie potrzeby skargę lub prośbę o interwencję można skierować do Biura Rzecznika Praw Pacjenta, korzystając m.in. z ogólnopolskiej infolinii i składając wniosek.
W przypadku błędu w sztuce lekarskiej podczas hospitalizacji, który skutkował zakażeniem, uszkodzeniem ciała lub rozstrojem zdrowia, przewidziano pozasądową ścieżkę uzyskania rekompensaty z Funduszu Kompensacyjnego Zdarzeń Medycznych. W ramach tego postępowania wniosek składa się papierowo lub elektronicznie. Przedawnienie błędu medycznego przy niedostatecznym poinformowaniu pacjenta wynosi rok od dowiedzenia się o zdarzeniu, jednak nie więcej niż trzy lata od samego zajścia. Dla celów dowodowych warto wnioskować o pełną dokumentację, spisać przebieg rozmów i zachować kopie formularzy zgody, ponieważ ułatwia to wykazanie zakresu naruszeń i skali doznanej krzywdy w toku ewentualnego sporu.
Za jakie informacyjne błędy medyczne odpowiada szpital i jego personel?
Niedociągnięcia w komunikacji lekarza, pielęgniarki czy rejestratorki z osobą leczoną może obciążać szpital, jeśli pozostaje w związku z udzielaniem świadczeń. Brak procedur przekazywania wiadomości pacjentowi, nieczytelne formularze zgody, niedostateczne przeszkolenie w zakresie rozmowy z chorym czy brak zapewnienia tłumacza często traktuje się jako informacyjny błąd medyczny. W świetle orzecznictwa brak dostatecznego uprzedniego poinformowania osoby leczonej powoduje, że zgoda na zabieg nie ma charakteru świadomego oświadczenia woli, a sama interwencja traci podstawę prawną.
Informacyjnym błędem medycznym jest również pominięcie alternatyw terapeutycznych, zbagatelizowanie działań niepożądanych lub przekazanie choremu lakonicznych, nieprecyzyjnych zaleceń przed wypisem ze szpitala. Czasami zdarzają się także sytuacje, gdy wynik badania zostaje omówiony z pacjentem w sposób budzący jego wątpliwości. Może to prowadzić do nietrafnych decyzji chorego dotyczących dalszego postępowania. Niedopełnienie obowiązku udostępnienia kart informacyjnych, opisów badań czy konsultacji również stwarza ryzyko nieporozumień i utrwala informacyjny błąd medyczny.
Czy za informacyjny błąd medyczny grozi odpowiedzialność karna?
Odpowiedzialność karna personelu za błąd medyczny związany z niewłaściwym poinformowaniem pacjenta pojawia się rzadziej niż odpowiedzialność cywilna czy dyscyplinarna. Przepisy kodeksu karnego przewidują taką możliwość w sytuacjach, gdy brak właściwego przekazania wiadomości osobie chorej doprowadzi do poważnych skutków zdrowotnych. Jeżeli zaniechanie rozmowy, pominięcie ostrzeżeń o ryzyku albo nieprawidłowe poinformowanie doprowadziło do ciężkiego uszczerbku na zdrowiu pacjenta, lekarz lub pielęgniarka mogą odpowiadać na podstawie art. 160 k.k. dotyczącym narażenia człowieka na niebezpieczeństwo utraty życia. W grę wchodzą też art. 156-157 k.k., które obejmują spowodowanie ciężkiego lub lekkiego uszczerbku na zdrowiu.
W przypadku śmierci pacjenta prokuratura może wszcząć postępowanie z art. 155 k.k. o nieumyślne spowodowanie śmierci. W określonych okolicznościach istnieje również opcja postawienie zarzutu z art. 231 k.k. odnoszącego się do nadużycia uprawnień lub niedopełnienia obowiązków przez funkcjonariusza publicznego. Warunkiem przypisania winy jest jednak udowodnienie związku przyczynowego między błędem informacyjnym a negatywnym skutkiem zdrowotnym.
Informacyjny błąd medyczny uznaje się za naruszenie dóbr osobistych pacjenta, więc ma on prawo domagać się swoich roszczeń niezależnie od tego, czy poniósł on negatywne konsekwencje zdrowotne. Warto mieć też na uwadze, że nieodpowiednie przekazanie osobie leczonej wiadomości dotyczących procedur medycznych sprawia, że przeprowadzenie zabiegu staje się bezprawne.